İş sözleşmesinden kaynaklı işçi ve işverenin borçları nelerdir?

İş sözleşmesi, her iki tarafın da yükümlülük altına girdiği bir sözleşme türüdür.

Sözleşmenin işçi tarafından başlamak gerekirse, en önce gelen borç iş görme borcudur. İşçi, aldığı ücret karşısında işveren tarafından talep edilen işleri, görev ve sorumluluğunda olduğu sürece yerine getirmekle yükümlüdür. Bu borç işçi tarafından bizzat yerine getirilmelidir Yani aksi kararlaştırılmadığı sürece, işçinin kendisi yerine bir başkasını çalıştırması mümkün değildir. İşçinin bir diğer borcu işverenin talimatlarına uymadır. Bu borç, işverenin yönetim hakkının gereğidir. Yine sadakat borcu da işçinin borçları arasındadır. İşçi, işverenin menfaatini korumak ve ona zarar verecek her türlü davranıştan kaçınmak zorundadır.

İşverenin borçları, sözleşmenin güçsüz tarafı olan işçi karşısında daha fazladır. İşverenin birinci ve en temel borcu ücret ödeme borcudur. Ücret, işçinin çalışmasının ve emeğinin karşılığıdır. Ücret, haciz tehlikesine karşı korunmuştur. İşçinin ücretinin dörtte birinden fazlasının haczedilmesi mümkün değildir. İşçiye maaş kesme cezası verilmesi de sıkı şartlara bağlanmıştır. Öncelikle bu cezanın verilebileceği haller iş sözleşmesinde önceden belirtilmeli ve kesilecek miktar iki gündelikten fazla olmamalıdır. İşverenin ikinci borcu işçiyi koruma ve gözetme borcudur. İşçinin hayatı, sağlığı, şeref ve haysiyeti, özel yaşamı ve ahlakı işveren tarafından korunmalıdır. İşçinin iş yerinde psikolojik yahut cinsel tacize uğramasını işveren önlemekle yükümlüdür. Bu yükümlülüklerin ihlali halinde, işçi maddi ve manevi tazminat isteme hakkına sahiptir. İşverenin üçüncü borcu eşit işlem yapma borcudur. Bu borç, eşit olan işçilere hakkaniyetin gerektirdiği ölçüde eşit davranmayı kapsar. Tam zamanlı çalışan işçi karşısında, kısmi zamanlı çalışan işçiye yahut erkek işçi karşısında kadın işçiye farklı uygulamalar bu borcun ihlali anlamına gelir. Buna karşılık kişinin öğrenim durumuna, kıdemine, kişisel özelliklerine veya performansına göre işverenin bir takım farklılıklar yapması mümkündür. Dördüncü ve son olarak özlük dosyası düzenleme borcunu söyleyebiliriz. İşveren, çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenlemek, iş ilişkisiyle ilgili her türlü belgeleri bu dosyada saklamak ve gerektiğinde yetkili makamlara bu dosyayı sunmakla yükümlüdür.