Muvazaa; bir hukuki ilişkinin taraflarının, üçüncü kişileri aldatmak kastıyla, gerçek iradelerine uygun olmayan biçimde, görünüşte bir işlem yaratmak konusunda anlaşmalarıdır. Yani gösterilen hukuki ilişki ile, iradeleri olan gerçek hukuki ilişki birbirinden farklıdır. Muvazaa yapan taraflar, aleyhlerine doğması muhtemel sorumluluklardan kurtulmak için bu tür işlemleri yapmaktadırlar.
Muvazaanın en sık örneğine miras hukukunda rastlanmaktadır. Miras bırakan (muris), ölümüyle birlikte terekesine dahil olacak ve mirasçılarına geçecek bir mal varlığı değerini, çeşitli amaçlarla mirasçılarından birisine veya bir üçüncü kişiye, görünüşte satış ancak gerçek iradesi olan bağış olarak devrederek, tereke mevcudunu azaltmaktadır. Örneğin iki evi ve 200.000,00TL nakdi bulunan bir murisin, mirasçısı olan iki çocuğu vardır. Muris, sağ iken iki evini çocuklarından birisine tapuda satış göstererek devretmiş, karşılığında ise bir bedel almamış yani bağışlamıştır. Yani gösterilen hukuki ilişki satış, gerçekleşen hukuki ilişki ise bağıştır. Bu işlem yapılmasaydı, her bir çocuk bir ev ve 100.000,00TL alacak iken, muvazaalı bu işlem neticesinde çocuklardan birisi iki ev ve 150.000,00TL, diğer çocuk ise yalnızca 50.000,00TL sahibi olmuştur.
Muvazaada, gösterilen hukuki işlem geçersiz, tarafların gerçek iradesi olan işlem ise geçerlidir. Yine örneğimiz olan taşınmaz üzerinden gidersek, gösterilen ve iradeye uygun olmayan satış işlemi geçersizdir ancak bağış işlemi geçerlidir. Burada taşınmazlara özgü bir durum vardır, taşınmazların bağışı da satışı gibi tapu memuru önünde resmi şekilde yapılmalıdır. Oysa muris tapu memuru önünde muvazaalı olarak satış işlemi göstermiştir ve bu işlem geçersizdir. Öbür taraftan bağış işlemi ise tapu memuru önünde resmi şekilde yapılmamıştır, taraflar kendi aralarında sözlü veya yazılı anlaşmışlardır ve bu nedenle bağış işlemi de geçersizdir. Satış da bağış da geçersiz olduğuna göre, taşınmaz hukuken aslında hâlâ murise aittir, ancak tapu sicilinde devredilen mirasçıya ait görünmektedir. O halde yapılması gereken açılacak dava ile, tapu kaydının iptali ve düzeltilmesi ile muris adına tescilinin sağlanmasından ibarettir. Bu şekilde terekeye dahil edilen taşınmazlar, miras paylaşım kurallarına uygun olarak mirasçılar arasında paylaşılacaktır.
Comments